Jest coś magicznego w futbolu gaelickim (lub gaelic football) - to niesamowicie wciągający sport, kiedy zapoznasz się z zasadami i włączysz sobie mecz, wtedy ciężko będzie odciągnąć Ciebie od monitora komputera bądź telewizora.
Zanim przejdę do wyjaśnienia zasad, warto przypomnieć, że w połowie 19tego wieku piłka nożna (jako najpopularniejszy sport na świecie) miała niewiele wspólnego z jej współczesnym kształtem. Jeszcze w latach 60tych 19tego wieku futbol przypominał połączenie rugby z piłką kopaną. Dopiero kiedy powstały krajowe ZPNy (English oraz Scottish Football Association), wtedy z czasem zasady gry stawały się coraz bardziej uniwersalne. Na marginesie dodam, że nieopodal mojego miejsca zamieszkania znajduję się boisko, gdzie w 1872 roku odbył się pierwszy oficjalny mecz międzypaństwowy: Szkocja - Anglia. Obecnie znajduje się tam boisko do krykieta:
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/c ... _47582.jpg
Krew mnie zalewa kiedy o tym sobie pomyślę, powinien tam być jakiś pomnik, jakieś muzeum, pielgrzymi futbolu z całego świata powinni odwiedzać to miejsce. Nie ma niczego.
Wróćmy jednak do gaelic football...
Futbol gaelicki przeszedł podobną drogę co piłka nożna, i obecnie przypomina pomieszanie piłki nożnej, rugby, piłki ręcznej, koszykówki, itp. Ten sport jest popularny wszędzie tam, gdzie są Irlandczycy lub potomkowie irlandzkich imigrantów, czyli Stany, Australia (chociaż tam mają swój Australian Football, ale to inna historia), ale też w innych krajach, gdzie ludzie zarazili się magią gaelic football, czyli Holandia, Francja, Japonia, itp.
Najważniejsze zawody gaelic football odbywają się oczywiście w Irlandii co roku pod auspicjami GAA (Gaelic Athletic Association): All-Ireland Senior Football Championship, między późnym majem a wczesnym wrześniem. Są to jedyne zawody w Irlandii z kategorii seniorskiego gaelic football - w ciągu roku grają juniorzy i kobiety. Można powiedzieć, że Irlandczycy nie mogą się nudzić - kiedy kończą się Ligi Mistrzów, Premiership i inne, mają swój sport narodowy, który jest jednocześnie NAJPOPULARNIEJSZYM i najchętniej oglądanym w TV sportem w Irlandii.
Irlandczycy nie gęsi i swój futbol mają, i mimo iż mają bardzo dobre drużyny rugby i piłki nożnej, nie dali się do końca zanglicyzować (chociaż warto dodać, że piłkarze i rugbyści czasami "po godzinach" grają w drużynach gaelic football, ale to rzadkie przypadki).
Piłka nożna to u nich "soccer" (jak w Stanach), 1/3 Irlandczyków zna
język irlandzki (w Ulsterze w szkołach katolickich język irlandzki jest nawet ważniejszy od angielskiego, dzieci uczą się modlitw w tym języku, msze święte są również po irlandzku), a gaelic football fascynuje Irlandczyków z całej wyspy - z wyjatkiem lojalistów - i stanowi ważną część ich tożsamości narodowej. Przed każdym meczem z serii All-Ireland grany jest hymn Republiki Irlandii (który jest śpiewany tylko i wyłącznie w języku irlandzkim).
Drużyny należące do GAA podzielone są według historycznych prowincji Irlandii:
Munster (Kerry, Cork, Tipperary, Limerick, Clare, Waterford)
Leinster (Dublin, Meath, Wexford, Kildare, Offaly, Louth, Carlow, Kilkenny, Laois, Longford, Westmeath, Wicklow)
Ulster (Cavan, Down, Tyrone, Armagh, Derry, Donegal, Antrim, Fermanagh, Monaghan)
Connacht (Galway, Mayo, Roscommon, Leitrim, Sligo, w tym drużyny z Londynu i Nowego Jorku)
Pod koniec maja zawody zaczynają się na poziomie prowincji. Zwycięzcy prowincji - 4 drużyny - grają w ćwierćfinałach All-Ireland. Pozostała czwórka wyłoniona jest z szesnastu pozostałych drużyn w kwalifikacjach, które rozłożone są na cztery rundy.
Ćwierćfinały (po kwalifikacjach) odbywają się zwykle pod koniec lipca. Finał - w połowie września. Nie ma meczu o trzecie miejsce. Najbardziej utytułowane drużyny w tych zawodach to Kerry i Dublin, które w zeszłym roku zmierzyły się w finale - mecz w całości w HD wrzuciłem wyżej.
Mecz przyciągnął ponad 80,000 widzów i był transmitowany w wielu krajach na całym świecie.
ZASADY
- Boisko do gry jest większe od piłkarskiego - długość to mniej więcej 130-140 metrów długości na 80-90 metrów szerokości.
- Piłka swoimi rozmiarami jest zbliżona do futbolowej, a z wyglądu przypomina piłkę do siatkówki.
- Mecz trwa 70 minut i podzielony jest na dwie połowy po 35 minut. Podobnie jak w piłce nożnej, sędzia może doliczyć kilka minut do spotkania. Przerwa trwa 15 minut. W przypadku remisu jest czas doliczony - 2 x 10 minut, w finałach All-Ireland w przypadku remisu często dochodzi do powtórki. Mecz sędziuje - główny arbiter, dwóch liniowych, techinczny oraz czterech stojących za bramkami, po dwóch za każdą bramką, którzy podnoszą chorągiewki kiedy pada gol.
- Punktacja. Jak pewnie zauważyliście, są dwa rodzaje punktów w wyniku meczu. Po lewej stronie znajduje się liczba goli strzelonych do siatki, po prawej stronie liczba punktów zdobytych przez strzelenie piłki między słupki ponad bramką. Gole strzelone do siatki równają się trzem punktom. Dlatego, jeśli w meczu drużyna X ma 2-5, a drużyna Y 0-12, to wygrywa ta druga. Bramki/punkty zdobywa się poprzez kopnięcie, lub poprzez uderzenie górną częścią zaciśniętej pięści.
- Drużyna futbolu gaelickiego liczy 15 zawodników w tradycyjnym ustawieniu 1-3-3-2-3-3, zaczynając od bramki: bramkarz; stoper i dwóch "rożnych" obrońców po bokach; środkowy obrońca i dwóch bocznych obrońców; dwóch pomocników; środkowy pomocnik oraz prawy i lewy środkowy pomocnik; środkowy napastnik i dwóch atakujących skrzydłowych.
- Mecz zaczyna sędzia, który wyrzuca piłkę między czterech pomocników - po dwóch z obu drużyn (to ta dwójka z powyższego ustawienia).
- Jeśli zawodnik atakujący strzeli gola, zdobędzie punkt lub przestrzeli, wtedy grę wznawia bramkarz z drużyny przeciwnej z 13 metrów od linii końcowej (z ziemii). W momencie wznawiania gry wszyscy piłkarze muszą znaleźć się za linią dwudziestego metra.
- Jeśli obrońca wybije piłkę kiedy drużyna przeciwna przeprowadza atak, wtedy drużyna atakująca wznawia grę z linii 45ego metra.
- W przypadku faulu przyznawany jest rzut wolny, który może zostać wybity z rąk jak i z trawy. Można strzelać bezpośrednio do bramki (między słupki lub do siatki).
- Kiedy piłka przekroczy linię boczną, wtedy drużyna ma aut, który może być wybity z rąk lub z wykopany z linii.
- Kiedy zawodnik jest sfaulowany w polu karnym, wtedy przyznawana jest rzut karny. I wygląda to jak w piłce nożnej - piłka ustawiana jest na jedenastym metrze, przed piłkarzem wykonującym rzut karny stoi jedynie bramkarz.
- Nie wolno dotykać bramkarza, kiedy ten znajduje się w polu bramkowym. Sam bramkarz może wybiegać z bramki.
- Jak w koszykówce, istnieje rzut sędziowski/sporny, kiedy nie wiadomo kto go sfaulował jako pierwszy.
FAULE I PRZEWINIENIA
Aby zrozumieć jak zawodnicy poruszają się na boisku, warto zapoznać się z listą fauli, w tym fauli technicznych.
Faule techniczne
- Kiedy piłkarz wykonuje solowy rajd, niedozwolone jest kozłowanie dwa razy z rzędu. Piłka może być na przemian - kozłowana i "podbita" stopą w taki sposób, że wraca z powrotem do rąk (jeszcze raz zachęcam do sprawdzenia linków z meczem). W koszykówce można zrobić 2 kroki bez kozłowania. W gaelic football - cztery (bez kozłowania/podbicia stopą).
- Nie można przerzucać piłki z ręki do ręki. Albo obie ręcę trzymają piłkę, albo jedna. Ta zasada może wydawać się niezrozumiała, ale nie zapominajcie, że gaelic football to gra bardzo kontaktowa (bardziej kontaktowa od piłki nożnej) i niektórzy zawodnicy uciekają się do niedozwolonych zwodów.
- Nie wolno rzucać piłki do kolegi z drużyny. Należy ją podać górną częścią pięści (sprawdźcie lina, którego wrzucił xkubax) lub kopnąć.
- Kiedy przeciwna drużyna straci piłkę, lub koledze z drużyny piłka wypadnie z rąk i upadnie na boisko, to piłki NIE WOLNO po prostu podnieść. Kiedy zawodnik schyla się do piłki, wtedy musi być ona kopnięta (podbita) prosto do rąk.
Pozostałe faule
Nie wolno:
- blokować strzału przeciwnika stopą
- ciągnąć za koszulkę
- popychać przeciwnika
- robić wślizgów na przeciwniku
- dotykać bramkarza drużyny przeciwnej kiedy znajduje się w polu bramkowym
- wyszarpywać piłki z rąk przeciwnika - można ją wybić ręką
UFFFFF! To tak mniej więcej już wiecie. Bez pomocy siostry wikipedii ciężko by mi było to wszystko spamiętać i ogarnąć - no bo jak wytłumaczylibyście zasady piłki nożnej przybyszowi z Marsa?
Jak widzicie, gaelic football jest trochę podobny do piłki nożnej. Jest jednak bardziej kontaktowym sportem od futbolu, ale mniej kontaktowym od rugby.
Jeśli macie jakieś pytania, to walcie śmiało. Naprawdę polecam obejrzenie meczu który wrzuciłem - zeszłorocznego finału All-Ireland - a zwłaszcza ostatniego linka (końcówka spotkania), kiedy Kerry przegrało mistrzostwo. Podobnie jest przecież z piłką nożną - aby zrozumieć sport trzeba go przede wszystkim OGLĄDAĆ.
Mam nadzieję, że zarażę kolegów po szalu tym sportem.
Jeżeli chodzi o sprzęt do gaelic football, lub gdyby interesował was zakup koszulki lub innego gadżetu jednej z drużyn, to zapraszam na stronę O'Neills:
http://www.oneills.com/gaa
Firma ta monopol na koszulki WSZYSTKICH drużyn GAA (zakładka Shop by Team -> GAA), w tym również tych spoza Irlandii (wszystkie po 41 funtów, ale w zakładce "Sale" znajdziecie przecenione produkty). Dlaczego tak jest? Otóż związek GAA nawiązał ścisłą współpracę z O'Neills, która jest w końcu irlandzką firmą, a drużyny są bardzo od działalności związku uzależnione. Przypominam, że piłkarze gaelic football grają za darmo. Przez cały rok pracują/studiują, po pracy trenują i grają w swoich lokalnych klubach, a latem - podczas finałów All-Ireland - stają się bohaterami Irlandczyków.
Jak już mówiłem na początku, ten sport jest równie fascynujący co magiczny i - mając na uwadze kontekst polityczny - bardzo romantyczny.